Беларуская дыяспара ў культурнай палітыцы Рэспублікі Беларусь (1990–2017 гг.)

Представлены основные результаты историко-системного анализа особенностей становления и развития такого направления культурной политики в Республике Беларусь, как связи с диаспорой. Определены этапы развития, основные субъекты и направления сотрудничества метрополии с диаспорой. На первом этапе (1990-1995 гг.) значительно активизировались связи, увеличилось количество субъектов, которые занимались их налаживанием и реализацией. Для системной работы был создан Координационный совет по делам белорусской диаспоры, разработана и принята программа “Белорусы в мире”. В 1996-2007 гг. на развитие контактов с диаспорой оказали существенное влияние политические события в Беларуси и недостаточность финансовых средств. В условиях разделения белорусской диаспоры по политическим взглядам важную роль начали играть дипломатические представительства. Вопросы сотрудничества с диаспорой вошли в компетенцию созданного в 1997 г. Государственного комитета по делам религий и национальностей. С 2008 г. наблюдались существенные перемены в сотрудничестве белорусского государства с диаспорой. Органы государственной власти активно участвовали в реализации инициатив, высказанных участниками V съезда, белорусов мира (2009 г.). Главным субъектом политики относительно белорусов зарубежья являлось Министерство культуры. В структуре Института культуры Беларуси стал действовать отдел по вопросам белорусской диаспоры. С принятием Государственной программы “Белорусы в мире” на 2013-2015 гг. начался новый этап. После доработки в 2014 г. был принят Закон “О белорусах зарубежья”. Вопросы сотрудничества с диаспорой вошли в Кодекс о культуре (2016). Культурное сотрудничество с диаспорой стало более разнообразным.

1. Сяргеева, Г. Дыяспара / Г. Сяргеева // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. - Мінск, 1996. - Т. 3 : Гімназіі - Кадэнцыя. - С. 328-336.

2. Марціновіч, Д. Праходзіць першы з’езд беларусаў свету [Электронны рэсурс] / Д. Марціновіч // 90’s. Мультымедыйны гістарычны праект, прысвечаны беларускім 90-м. - Рэжым доступу: http://90s.by/years/1993/belarusy-svetu.html. - Дата доступу: 08.08.2018.

3. Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь : Закон Рэсп. Беларусь, 26 студз. 1990 г., № 3094-ХІ // Ведамасцi Вярхоўнага Савета Рэсп. Беларусь. - 1990. - № 4. - Ст. 46.

4. Вопросы объединения белорусов мира «Бацькаушчына» : постановление Совета Министров Респ. Беларусь, 2 апр. 1992 г., № 184 // Собр. постановлений Правительства Респ. Беларусь. - 1992. - № 10. - Ст. 167.

5. Сурмач, Г. І. Першы з’езд беларусаў свету / Г. І. Сурмач // Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. - Мінск, 2001. - Т. 12 : Палікрат - Праметэй. - С. 316-317.

6. Культурныя сувязі Беларусі // Культурнае жыццё Беларусі: хроніка падзей. - 1994. - № 8. - С. 4.

7. Об одобрении Государственной программы «Белорусы в мире» и мерах по её выполнению : постановление Совета Министров Респ. Беларусь, 31 мая 1993 г., № 354 // Нац. реестр правовых актов Респ. Беларусь. - 2006. -17 марта. - № 5/21753.

8. Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусі (НАРБ). - Ф. 974. Воп. 4. Спр. 194.

9. Заява ўдзельнікаў Другога з’езду беларусаў свету [Электронны рэсурс] // Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”. - Рэжым доступу: https://zbsb.org/news/z-ezdy-belarusa-svetu/961. - Дата доступу: 08.08.2018.

10. Гуманитарное сотрудничество [Электронный ресурс] // Посольство Республики Беларусь в Российской Федерации. - Режим доступа: http://embassybel.ru/belarus-russia-relations/associations. - Дата доступа: 20.09.2018.

11. Гарэцкі, Р. Згуртаванню беларусаў свету “Бацькаўшчына” - 25 [Электронны рэсурс] / Р. Гарэцкі // Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”. - Рэжым доступу: https://zbsb.org/news/zbsb/10112. - Дата доступу: 02.02.2019.

12. Культурныя сувязі // Хроніка культур. жыцця. - 1998. - № 3. - С. 9.

13. НАРБ. - Ф. 974. Воп. 4. Спр. 288.

14. Об областной программе поддержки национально-культурного развития белорусов в Республике Польша : решение Гродн. обл. Совета депутатов, 24 апр. 2002 г., № 80 // Нац. реестр правовых актов Респ. Беларусь. - 2002. -№ 63. - 9/1942.

15. Трэці з’езд беларусаў свету [Электронны рэсурс] // Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”. - Рэжым доступу: https://zbsb.org/news/z-ezdy-belarusa-svetu/962. - Дата доступу: 08.08.2018.

16. Чацвёрты з’езд беларусаў свету [Электронны рэсурс] // Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”. -Рэжым доступу: https://zbsb.org/news/z-ezdy-belarusa-svetu/963. - Дата доступу: 08.08.2018.

17. Халадоускi М. Беларусы у Польшчы 2005-2010 [Электронны рэсурс] / M. Халадоусю // Шва. - 2005. - 27 сак. -Рэжым доступу: http://niva.iig.pl/issue/2005/13/art_08.htm. - Дата доступу: 09.08.2018.

18. Архіў Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь за 2010 г. Справа 01-09. Даручэнні Прэзідэнта, Нацыянальнага сходу, Адміністрацыі Прэзідэнта, Савета міністраў Рэспублікі Беларусь, рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання і дакументы па іх выкананню.

19. О реализации проекта «Административный регион Беларуси - организация соотечественников за рубежом» [Электронный ресурс] // Уполномоченный по делам религий и национальностей. - Режим доступа: https://belarus21.by/New/o-realizacii-proekta-administrativnyj-region-belarusi-organizaciya-sootechestvennikov-za-rubezhom. - Дата доступа: 08.08.2018.

20. Дні агульнасці і шматстайнасці // Культура. - 2008. - 18-24 кастр. - С. 2.

21. Пяты з’езд беларусаў свету [Электронны рэсурс] // Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”. - Рэжым доступу: https://zbsb.org/news/z-ezdy-belarusa-svetu/964. - Дата доступу: 08.08.2018.

22. Беларуская культура сёння : гадавы агляд, 2010 / І. В. Анціпенка [і інш.] ; пад агул. рэд. Т. І. Стружэцкага. - Мінск : БДУ культуры і мастацтваў, 2011. - 144 с.

23. Лебедзь, Л. І. Нацыянальна-культурныя аб’яднанні ў Рэспубліцы Беларусь і грамадскія аб’яднанні беларусаў замежжа / Л. І. Лебедзь, М. Л. Рыбакоў // Беларуская культура - 2014: стан, тэндэнцыі і перспектывы развіцця : [зб. інфарм.-аналіт. матэрыялаў] / М-ва культуры Рэсп. Беларусь, Ін-т культуры Беларусі ; уклад.: А. Р. Гуляева, І. Б. Лапцёнак ; рэдкал.: Б. У. Святлоў (старш.) [і інш.]. - Мінск, 2015. - С. 232-238.

24. Лемцюгова, І. В. Нацыянальна-культурныя аб’яднанні ў Рэспубліцы Беларусь і грамадскія аб’яднанні беларусаў замежжа / І. В. Лемцюгова, Л. І. Лебедзь // Беларуская культура сёння: гадавы агляд, 2013 / М-ва культуры Рэспублікі Беларусь, Ін-т кульуры Беларусі; уклад.: К. І. Рэмішэўскі, А. А. Галкін; рэдкал.: Б. У. Святлоў (старш.) [і інш.]. - Мінск, 2014. - С. 148-155.

25. Прапановы у праект Закона «Аб беларусах замежжа» [Электронны рэсурс] // Згуртаванне беларусау свету “Бацькаушчына”. - Рэжым доступу: http://zbsb.org.sofia.neolocation.net/node/970. - Дата доступу: 20.09.2018.

26. Фестываль мастацтвау беларусау свету [Электронны рэсурс] // Рэспублжансю цэнтр нацыянальных культур. -Рэжым доступу: http://bel.nationalcultures.by/arts-festival-of-the-belarusians. - Дата доступу: 18.07.2018.

27. В Литве стартовали Дни культуры Беларуси [Электронный ресурс] // The Baltic Course. - Режим доступа: http://www.baltic-course.com/rus/novosti_baltiiskogo_regiona/?doc=7947&underline=минист. - Дата доступа: 13.07.2018.

28. Конкурс “Культура” [Электронны рэсурс] // Рэспублшанси цэнтр нацыянальных культур. - Рэжым доступу: http://bel.nationalcultures.by/culture-contest. - Дата доступу: 25.09.2018.

29. Шосты з’езд беларусаў свету [Электронны рэсурс] // Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”. - Рэжым доступу: https://zbsb.org/news/z-ezdy-belarusa-svetu/8254. - Дата доступу: 26.09.2018.

30. Аб зацвярджэнні Дзяржаўнай праграмы супрацоўніцтва з беларусамі замежжа «Беларусы ў свеце» на 2013-2015 гады : пастанова Савета Міністраў Рэсп. Беларусь, 3 снеж. 2013 г., № 1035 // Нац. реестр правовых актов Респ. Беларусь. - 2013. - № 48. - 5/38108.

31. Запартыка, Г. Дакументы беларускага замежжа як сведкі гісторыі [Электронны рэсурс] / Г. Запартыка // Союз писателей Беларуси. - Режым доступа: http://old.oo-spb.by/ru/news/stati/1994.html. - Дата доступа: 17.09.2018.

32. Выступленне міністра замежных спраў Беларусі У. Макея на другім пасяджэнні Кансультацыйнага савета па справах беларусаў замежжа (5 верасня 2016 г., г. Мінск) [Электронны рэсурс] // Міністэрства замежных спраў Рэспуб лікі Беларусі - Рэжым доступу: http://mfa.gov.by/be/press/statements/b932b883b9c68167.html. - Дата доступу: 18.07.2018.

33. Парламентская группа по делам белорусов зарубежья будет расширять экономические и культурные связи [Электронный ресурс] // БЕЛТА. - Режим доступа: http://www.belta.by/politics/view/parlamentskaja-grup-papo-delam-belorusov-zarubezhjja-budet-rasshirjat-ekonomicheskie-i-kulturnye-svjazi-281933-2017. - Дата доступа: 01.10.2018.

34. Отчет о деятельности общественной организации “Белорусское общество по связям с соотечественниками за границей “Радзiма” в Министерство юстиции Республики Беларусь за 2014 год // Текущий архив ОО “Белорусское общество по связям с соотечественниками за границей “Радзiма”.

35. Отчет о деятельности общественной организации “Белорусское общество по связям с соотечественниками за границей “Радзiма” в Министерство юстиции Республики Беларусь за 2015 год // Текущий архив ОО “Белорусское общество по связям с соотечественниками за границей “Радзiма”.

36. Отчет о деятельности общественной организации “Белорусское общество по связям с соотечественниками за границей “Радзiма” в Министерство юстиции Республики Беларусь за 2016 год // Текущий архив ОО “Белорусское общество по связям с соотечественниками за границей “Радзiма”.

37. Выступленне міністра замежных спраў Беларусі У. Макея на 7-м з’ездзе беларусаў свету (15 ліпеня 2017 г., Мінск) [Электронны рэсурс] // Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Беларусь. - Рэжым доступу: http://mfa.gov.by/be/press/statements/adbcc21275420548.html. - Дата доступу: 18.07.2018.